Voor mijn opleiding moet ik regelmatig boeken lezen om als casus te dienen voor een bepaalde methode of benadering van literatuuronderzoek. Wat doet dat met het boek en mijn leeservaring?

Casus 1: een boek dat ik nog niet kende

Het eerste boek dat ik mocht lezen voor een college was De vrolijke verrijzenis van Arago. Dit boek kende ik nog niet, maar voor het eerste college moesten we de roman lezen zonder van tevoren iets erover op te zoeken. In de daarop volgende bijeenkomsten bekeken we de roman steeds vanuit een andere theorie, waarmee we bepaalde vragen probeerden te beantwoorden vanuit verschillende perspectieven.

Omdat ik dit boek toch eerst mocht lezen als een “gewone” roman, was mijn eerste leeservaring zoals dat bij de meeste boeken is: ik werd deel van het verhaal en was gefascineerd door de twee plotlijnen en personages. Maar ondanks dat we daarna de roman nog zes keer met een nieuwe blik hebben bekeken, is mijn leeservaring eigenlijk niet veranderd. Eigenlijk is de boekenclub in mijn podcast vergelijkbaar met hoe ik deze roman nu lees: ik weet dat er meer achter zit dan je in eerste instantie leest, maar toch blijft het fijn om te lezen.

Casus 2: een oude favoriet

Voor een ander vak mocht ik Matilda lezen en daar een ideologie of ideologiekritiek uit selecteren om verder te onderzoeken. Ook dit vereist minstens drie keer opnieuw lezen, bladeren, herlezen en passages analyseren.

Omdat ik van tevoren wist dat ik op zoek was naar een ideologie, probeerde ik aantekeningen te maken tijdens het lezen. Wat valt op? Waar gebeurt iets geks? Waar zit kritiek op de situatie? Met alle goede intenties begon ik te lezen, maar al snel was ik vergeten om dingen te noteren. Dus na de eerste lezing (waarbij ik de notities maar heb laten varen) heb ik het boek nogmaals doorgebladerd om wat verschillende thema’s te markeren. Don’t worry, met markeren bedoel ik: een post-it van een bepaalde kleur in het boek plakken 😉

En ook dit is eigenlijk geen andere leeservaring geweest dan hoe ik normaal een boek lees. Net als bij een boekenclub (of mijn eigen boekenclub) denk je na over de achtergrond van het boek, maar dat doet niets af aan het boek zelf. Het verhaal blijft hetzelfde, net zo magisch en verwonderend als het in eerste instantie was.

Casus 3: een zelfgekozen case study

En dan zijn er nog de essays die je over een zelfgekozen boek moest schrijven. Voor twee verschillende colleges koos ik I’ll give you the sun (onderwerp: intertekstualiteit) en Eleanor Oliphant is completely fine (onderwerp: bibliotherapie).

Dit zijn twee boeken waar ik heel erg van heb genoten en die meteen in me op kwamen toen ik een case study moest uitzoeken. Deze had ik dus redelijk recent gelezen en nogmaals gelezen voor de twee essays. Bij deze herlezingen keek ik natuurlijk veel meer naar details die ik kon gebruiken in mijn essay, als onderbouwing van de theorieën die ik in de essays uiteenzette.

Ook hier had ik niet het idee dat ik dit boek nu niet meer zou kunnen lezen zonder aan deze essays te denken. Mijn leeservaring is juist versterkt: de elementen waarom ik precies deze boeken heb gekozen voor de twee essays, zijn nu highlighted. Dus wanneer ik deze romans opnieuw lees, zal ik nog sterker de emoties voelen die bij de boeken horen, omdat de leeservaring is verdiept.

Conclusie

Eigenlijk ben ik er dus achter gekomen dat ik best een boek kritisch kan benaderen vanuit een bepaalde theorie, zonder het boek daarmee te “verpesten”. Daar was ik in eerste instantie bang voor, en dat ik daardoor dus ook een paar van mijn lievelingsboeken niet meer zou kunnen herlezen.

In principe doe ik in de boekenclub van mijn podcast hetzelfde: ik benader een boek vanuit verschillende hoeken, kijk naar personages en plotlijnen en bespreek mijn eigen opvattingen hierover met anderen. En er kan zeker kritisch worden gekeken naar bepaalde elementen van de roman, zonder daarmee de leeservaring te veranderen.

Nou ben ik altijd goed geweest in dingen opnieuw lezen of kijken en ben ik redelijk spoiler-bestand: ook als ik weet hoe het eindigt (of een grote plottwist), kan ik genieten van het verhaal. Je kan mij het plot van een boek vertellen, en dan kan ik het nog steeds lezen alsof ik er niets van weet.

Door de romans op een academische manier te bekijken en te betrekken bij allerlei theorieën, is mijn leeservaring dus niet veranderd. Of misschien alleen rijker geworden. Niks aan de hand dus 🙂